Τα γεγονότα
Δύο χρόνια μετά το σιδηροδρομικό έγκλημα στα Τέμπη, μπορεί να μην έχουμε ακόμα μάθει με ακρίβεια τι συνέβη εκείνο το βράδυ του Φλεβάρη, αλλά κι ο τελευταίος κάτοικος αυτής της χώρας έχει μάθει με ακρίβεια -αν δεν το ήξερε ήδη- πώς λειτουργούν τα πράγματα σ’ αυτό τον τόπο. Η ελληνική κυβέρνηση και τα αφεντικά του σιδηροδρόμου συνεργάζονται σε αγαστή σύμπνοια, ώστε η Hellenic Train να μειώνει το κόστος λειτουργίας των τραίνων και να βγάζει κέρδη από τη μεταφορά ανθρώπων και εμπορευμάτων, νόμιμα ή λαθραία. Ενώ το ελληνικό κράτος, κάνει τα στραβά μάτια, μειώνοντας συνεχώς τις δαπάνες για τη σιδηροδρομική μεταφορά. Όλα αυτά συμβαίνουν με πλήρη αδιαφορία για την παροχή αξιοπρεπών επιβατικών υπηρεσιών, αλλά και για τη στοιχειώδη ασφάλεια και τη ζωή των επιβατών. Γεγονός που έχει αποδειχτεί σε δεκάδες περιπτώσεις τα τελευταία δύο χρόνια, αφού το ένα σιδηροδρομικό «ατύχημα» ακολουθεί το άλλο, με τη μαθηματική ακρίβεια που δύει και ανατέλλει ο ήλιος. Θυμίζουμε ότι, πριν τη μετωπική σύγκρουση των τραίνων στα Τέμπη, οι εργαζόμενοι στον σιδηρόδρομο είχαν προειδοποιήσει επανειλημμένα, μέσω ανακοινώσεων, για την τραγική και επικίνδυνη κατάσταση του δικτύου και για τον κίνδυνο δυστυχήματος.
Συγκάλυψη
Ήταν αυτή η κατάσταση, που ώθησε εκατοντάδες χιλιάδες ανθρώπους να κατέβουν ξανά στους δρόμους και να διαδηλώσουν πριν ένα περίπου μήνα;
Ήταν και αυτή. Ήταν όμως και η αδίστακτη απόπειρα συγκάλυψης που επιχειρήθηκε εξ αρχής από κάθε μοχλό και κάθε σύστημα του κρατικού μηχανισμού: από την κυβέρνηση, από την αστυνομία, από την πυροσβεστική, από την δικαιοσύνη, από την επίσημη προπαγάνδα, κρατική και ιδιωτική.
Ο χώρος μπαζώνεται από την πυροσβεστική για να μην βρεθούν στοιχεία που θα τεκμηριώνουν έκρηξη, ηχητικό και βιντεοληπτικό υλικό αποκρύβεται ή παραποιείται, ένοχοι δεν παραπέμπονται και μάρτυρες δεν εγκαλούνται για κατάθεση, ανώτεροι δικαστές συνιστούν προσευχή και υπομονή σε μάνες που έχουν χάσει τα παιδιά τους. Κι αν δεν ήταν οι συγγενείς και φίλοι των νεκρών, να διεκδικούν με τόσο πείσμα το δικαίωμα τους να μάθουν γιατί χάσανε τους δικούς τους ανθρώπους, η υπόθεση θα είχε μπει στο αρχείο.
Η συζήτηση όμως δεν πρέπει να περιοριστεί στην ύπαρξη του παράνομου εύφλεκτου φορτίου · όσοι επιλέγουν να κάνουν “αντιπολίτευση” περιορίζοντας την κουβέντα γύρω από το λαθρεμπόριο, το κάνουν σκόπιμα για να αποποιηθούν τις δικές τους ευθύνες. Λαθρεμπόριο υπήρξε και συνεχίζει να υπάρχει στα τραίνα, όπως φακελάκια στα νοσοκομεία και φοροδιαφυγή σε όλες τις ιδιωτικές υπηρεσίες σ’ αυτό τον τόπο. Κι όλα αυτά είναι εγκλήματα φορτωμένα στις πλάτες μας, που πρέπει να πληρωθούν. Δεν είναι όμως μόνο αυτά. Το πιο σημαντικό, είναι όλες οι πολιτικές απαξίωσης, που άνοιξαν τον δρόμο γι’ αυτό το έγκλημα. Όπως και πριν από δύο χρόνια, έτσι και τώρα, ελλοχεύει ο κίνδυνος οι διαχρονικές ευθύνες για την εγκληματική κατάσταση του ελληνικού σιδηροδρόμου να αποδοθούν αποκλειστικά στην σημερινή κυβέρνηση. Δεν πρέπει να ξεχνάμε ότι ευθύνη έχει το σύστημα εξουσίας στο σύνολό του—το κράτος των κομμάτων (ΝΔ, ΠΑΣΟΚ, ΣΥΡΙΖΑ) και οι υπάλληλοι του (διοικήσεις ΟΣΕ & ΕΡΓΟΣΕ), οι κρατικοδίαιτες συνδικαλιστικές ηγεσίες όλου του κομματικού μηχανισμού, οι ιδιωτικές εταιρείες Άκτωρ και Alstom που ανέλαβαν τα έργα συντήρησης και τα αφεντικά της Hellenic Train.
Όλοι τους είναι υπεύθυνοι για τις ράγες της “ανάπτυξης”(σπάσιμο της ενιαίας μορφής του σιδηρόδρομου και εν μέρη ιδιωτικοποίηση του, ανύπαρκτο σύστημα σηματοδότησης & τήλε-διοίκησης, υποστελέχωση υπηρεσιών). Όλοι τους επέλεξαν ή συναίνεσαν να γείρει η πλάστιγγα υπέρ του κέρδους σε βάρος της ασφάλειας των μετακινήσεων. Όλοι τους θα πρέπει να πληρώσουν για τους 57 νεκρούς μας.
Δικαιοσύνη
Πώς είναι δυνατόν να περιμένουμε από αυτό το πολυπλόκαμο δίκτυο σχέσεων και συμφερόντων να αποδώσει ευθύνες; Τι σημαίνει «να αφήσουμε την δικαιοσύνη να κάνει την δουλειά της», εκτός από να την αφήσουμε να συγκαλύψει κι αυτό το έγκλημα μέσα στην γενική σιωπή;
Έχουμε δει τόσο καιρό τα παιχνίδια της εξουσίας και τι επιχειρήματα έχει επιστρατεύσει για να συσκοτίσει την υπόθεση. Από την επίκληση του ανθρώπινου λάθους και την μετατροπή του ζητήματος από πολιτικό σε τεχνικό στην πρώτη περίοδο μετά τα Τέμπη, και από το αναμάσημα της καραμέλας της «κακοδιαχείρισης» μέχρι την ετοιμότητα της κυβέρνησης, μετά τις μεγάλες διαδηλώσεις της 26ης Γενάρη, να μετατρέψει πρωτοκλασάτα κυβερνητικά στελέχη και διευθυντές σε “Ιφιγένειες”, με στόχο την εκτόνωση της οργής του κόσμου, το παιχνίδι της συγκάλυψης είναι σε εξέλιξη κι έχει πολλά επίπεδα
Η «δικαιοσύνη» δεν είναι ανεξάρτητη, ούτε ουδέτερη: είναι ταξική. Αν μέσα στο τραίνο υπήρχαν τα παιδιά κάποιου βουλευτή ή μεγαλοεπιχειρηματία, οι υποθέσεις θα είχαν ήδη τελειώσει, οι υπεύθυνοι θα είχαν καταδικαστεί και θα είχαν δοθεί τεράστιες αποζημιώσεις στα θύματα. Ο μόνος τρόπος για να αποδοθεί δικαιοσύνη με βάση τα συμφέροντα των από κάτω- δηλαδή για να αναδειχθούν η αλήθεια και οι υπεύθυνοι για το έγκλημα- είναι με το μαχαίρι στο λαιμό: δηλαδή με συνεχείς, μαζικούς και συλλογικούς αγώνες.
Είναι γεγονός ότι αρκετός κόσμος το χει καταλάβει αυτό. Αν υπάρχει κάτι, που κατέβασε τόσο κόσμο στις 26 Γενάρη στο δρόμο, αυτό σίγουρα είναι η βαθιά πεποίθηση ότι η ζωή όλων εμάς, που είμαστε αναγκασμένοι να πουλάμε την εργασία μας για να ζήσουμε, έχει γίνει αβέβαιη και πολύ φθηνή: όχι μόνο από την άποψη της ασφαλούς μεταφοράς, αλλά και στην δουλειά, στην εκπαίδευση, στην περίθαλψη, στην ικανοποίηση στοιχειωδών αναγκών μας, σε κάθε πτυχή της καθημερινότητας μας. Κι αυτό συμβαίνει γιατί τα αφεντικά, -οι εργοδότες και το πολιτικό προσωπικό που τους εκπροσωπεί- έχουν καταφέρει να φορτώσουν την κρίση στις πλάτες μας, ενώ ταυτόχρονα μας κουνάνε το δάκτυλο της ατομικής ευθύνης ή επικαλούνται εξωτερικούς παράγοντες για κάθε κακό που πλήττει την τάξη μας. Για την υγειονομική καταστροφή της πανδημίας φταίει ένας ιός από την Κίνα και όχι η απαξίωση της δημόσιας περίθαλψης. Για την ακρίβεια στα σούπερ μάρκετ φταίει ο πόλεμος στην Ουκρανία και όχι το χάιδεμα των αφεντικών των σούπερ μάρκετ. Για το σιδηροδρομικό έγκλημα των Τεμπών φταίει ο σταθμάρχης και όχι η πλήρης απαξίωση του σιδηροδρόμου.
Αν αυτή η πεποίθηση φτάσει μέχρι την κατανόηση ότι ο καναπές δεν είναι η λύση, τότε θα χουμε κάνει ένα ακόμα βήμα προς την σωστή κατεύθυνση. Δεν κοστίζει τίποτα το «όλοι ίδιοι είναι», το «νιώθω απογοήτευση από το πολιτικό σύστημα», το «δεν γίνεται τίποτα», το «δεν πρόκειται ποτέ να αλλάξουν τα πράγματα», το «δεν υπάρχει εναλλακτική λύση στον καπιταλισμό», όταν αναρτώνται σαν σχόλια καφενείου στα social media για να περνάει η ώρα. Στην πραγματική ζωή μας όμως, αυτά κοστίζουν ακριβά, γιατί δεν προσφέρουν καμιά λύση, καμιά απάντηση σε τίποτα.
Είναι γεγονός ότι έχουμε υποχωρήσει ως κίνημα σε όλα τα επίπεδα, από το 2012 και μετά. Ωστόσο είναι επίσης αλήθεια ότι μεταξύ 2006 και 2012 —την περίοδο των δυνατών μαζικών αγώνων ενάντια στην εκπαιδευτική αναδιάρθρωση, τις πολιτικές λιτότητας και τους φασίστες στους δρόμους— καταφέραμε να μπλοκάρουμε σε κάποιο βαθμό την τεράστια επίθεση που εξαπέλυσαν τα ελληνικά και παγκόσμια αφεντικά εναντίον μας. Κι αυτό το κάναμε γιατί στηριχθήκαμε στις δικές μας συλλογικές δυνάμεις, φτιάχνοντας συνελεύσεις γειτονιάς, αυτοοργανωμένες συλλογικότητες στους χώρους δουλειάς και στα πανεπιστήμια, συλλογικές ομάδες επιβίωσης μέσα στην κρίση, εφαρμόζοντας στην πράξη την αυτονομία της τάξης μας σε μια εκτεταμένη κοινωνική επικράτεια.
Επειδή εγκαταλείψαμε αυτή την συλλογική προσπάθεια, γι’ αυτό φθάσαμε εδώ που είμαστε τώρα. Από την άλλη πλευρά, μόνο αν βρούμε οξυγόνο για να αναζωογονήσουμε νέες κοινότητες αγώνα, σε κάθε κοινωνικό πεδίο, τότε ίσως έχουμε ελπίδα να πάρουν τα πράγματα άλλο δρόμο, πέρα από ένα απλό ξέπλυμα, ή μια απλή κυβερνητική αλλαγή σε μερικά χρόνια.
Κι αυτό απαιτεί πρωτοβουλίες για την συγκρότηση νέων οριζόντιων, αυτοοργανωμένων και αυτόνομων διαδικασιών αγώνα, που θα διεκδικήσουν καταρχήν τρία βασικά πράγματα:
– να πέσει άπλετο φως στο έγκλημα των Τεμπών και να λογοδοτήσουν όλοι οι υπεύθυνοι
– μέτρα στήριξης για τις επιζώσες και τους συγγενείς των θυμάτων, που μέχρι σήμερα τυγχάνουν εγκληματικής αδιαφορίας από το κράτος
– έλεγχο της σιδηροδρομικής μεταφοράς και των συγκοινωνιών γενικότερα από επιβάτες και εργαζόμενους, που θα έχουν λόγο για τις μετακινήσεις, από την συχνότητα και την ασφάλεια του κάθε μέσου, μέχρι το κόστος και τις διαδρομές που θα υπηρετούν με τον καλύτερο τρόπο τις κοινωνικές ανάγκες
ΚΤΑ | Κινήσεις για την Ταξική Αυτονομία
Φεβρουάριος 2025
Το κείμενο σε μορφή pdf
Παλιότερο έντυπο με αφορμή το έγκλημα στα Τέμπη (Απρίλιος 2023):
Μας είπαν ότι η ζωή είναι ένας κύκλος, γι’ αυτό και εμείς τραβήξαμε ευθείες γραμμές
